FAZLA ÇALIŞMA VE ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLERDE ÇALIŞMA

       FAZLA ÇALIŞMA

Fazla çalışma, işçinin haftalık 45 saati aşan çalışmaları;

Fazla sürelerle çalışma ise, işçinin haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında kararlaştırıldığı durumlarda, kararlaştırılan bu süre ile 45 saate kadar olan çalışmalarını ifade etmektedir.

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma, işçiye ödenmesi gereken ücret bakımından birbirlerinden ayrılmaktadır.

Fazla sürelerle çalışılan dönem bakımından işçiye saatlik olağan ücretinin 1,25 katı;

Fazla çalışma bakımından işçiye saatlik olağan ücretinin 1,5 katı tutarında ücret ödenmesi öngörülmüştür.

Ayrıca, yapılacak fazla çalışmalar sonucu, işçiden gelecek yazılı bir talep halinde, zamlı tutar ile ücret ödemesi yerine, fazladan çalışılan her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalışılan her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullandırma imkanı tanımıştır. Serbest zaman kullanımı, işçinin fazla çalışma yaptığı günleri takip eden altı ay içinde, işverence de uygun görülen bir dönemde, işçinin olağan iş saatleri içinde kullandırılmalı, çalışılmayan sürelere ilişkin işçi ücretinden herhangi bir kesinti yapılmamalıdır.

İş Kanunu bununla beraber, fazla çalışma süresinin yıllık en fazla 270 saat; işçinin normal günlük çalışma süresinin ise en fazla 11 saat olabileceğini düzenlemektedir. Dikkat edilmesi gereken ve Yargıtay’ın da benimsediği husus, günlük 11 saate kadar çalışma gerçekleştirilebileceği olduğundan, örneğin günlük normal çalışma süresi 8 saat olan bir işçi 3 saate kadar günlük fazla mesai yapabilir. Bu durumda işçinin çalışması haftalık 45 saati aşmasa dahi, gün bazında 11 saati aşan çalışması olması halinde aşan süre fazla çalışma olarak kabul edilmektedir.

Fazla çalışma uygulamasının temel koşulu, işverenin, işçisinden olağan çalışma süresinden daha fazla çalışmasını talep etmesidir. İkinci koşul ise işçi tarafından fazla çalışma yapılmasının kabul edilmesidir.

İş Kanunu; işçiden alınacak fazla sürelerle çalışmaya veya fazla çalışmaya ilişkin onayın yazılı olmasını aramakta; bu onayın iş sözleşmesinin kurulması esnasında bir önkabul ile veya fazla çalışma ihtiyacının çıkması halinde düzenlenecek bir kabul beyanı ile işçiden alınmasını öngörmektedir. Yasal mevzuat çerçevesinde, işçiden alınacak onayın genel geçer olması ve işçi tarafından onay tarihinden sonraki tüm olası fazla çalışma taleplerine muvafakat edilmesi mümkündür. İşçi tarafından, muvafakatin geri alınması da mümkün olup işverene yazılı olarak beyan edilmelidir. Geri alma beyanı, beyan tarihinden itibaren otuz gün sonra geçerlilik kazanır.

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLERDE ÇALIŞMA

İş Kanunu’nun 47. maddesine göre; ”Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.”

Görüldüğü gibi, işçi tatil gününde çalışırsa, bir iş karşılığı olmaksızın yasa gereği kazandığı bir günlük ücretine ek olarak o güne ait çalışmasının karşılığı olan ücrete yani toplam olarak iki günlük ücrete hak kazanacaktır.

UBGT günlerinde çalışma yapılabilmesi/yaptırılabilmesi için:

• İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde özel hüküm bulunmalı ya da
• İşçiden özel olarak UBGT günlerinde çalışmaya ilişkin yazılı onay alınması ve bu onay işçinin özlük dosyası içerisinde tutulmalıdır.

İşçi, resmî tatilde çalışmazsa o günün ücretini tam olarak alacaktır. Resmî tatilde işçi, çalışırsa ayrıca bir günlük ücreti daha ödenecektir. “Kanunda çalışmanın ne kadar süreyle olup olmadığına ilişkin bir sınırlama getirilmemiştir. Dolayısıyla resmî tatilde bir saat de çalışılsa 7,5 saat de çalışılsa karşılığı bir günlük ücret olacaktır”. Resmî tatil günlerindeki çalışmalar, kural olarak fazla çalışma değildir. Ancak, resmî tatilde çalışıldığı için haftalık çalışma süresi aşılmışsa aşılan süre için fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekecektir. Fazla çalışma ücreti %50 artırımlı olarak hesaplandığı için, daha fazla olacaktır. Fakat burada bir karşılaştırma yaparak, işçi açısından hangisi fazla ise onun ödenmesi gerekecektir. 

Saygılarımızla bilgilerinize sunarız.